Gonnie Bax in de pers
Gonnie Bax geeft nabestaanden een tastbare herinnering
ZuidwestTV
10 oktober 2023
|VINCENT KRIJTENBURG|
Niemand kijkt er meer van op als er een fotograaf op een bruiloft rondloopt. Bij uitvaarten is dat nog wel eens anders, merkt Gonnie Bax uit Hoogerheide op. Deze fotograaf heeft zich gespecialiseerd in afscheidsfotografie en behaalde onlangs een keurmerk. Volgens haar wordt het belang van fotografie tijdens een afscheid nog wel eens onderschat.
Bax houdt zich sinds ongeveer twee jaar actief bezig met afscheidsfotografie. Aanleiding was de uitvaart van haar zus. “Er waren ongeveer achthonderd mensen aanwezig en een fotograaf. Helaas hebben we tot op de dag van vandaag de foto’s nog niet ontvangen,” zegt ze. “Hoe waardevol zou het zijn om die beelden als nabestaanden wel te hebben? Op zo’n dag gebeurt er zoveel om je heen.”
Emotionele momenten
Deze gebeurtenis was voor haar de aanleiding om niet voor socialmedia-fotografie of bruiloftfotografie te gaan, maar voor afscheidsfotografie. Ze legt op verzoek van nabestaanden uitvaarten vast, en desgewenst ook de laatste levensfase. “Er wordt bij een uitvaart aan van alles gedacht. De muziek, de kist, de uitvaart, de locatie. Ik zou zeggen: laat het ook vastleggen op beeld.”
Tastbare herinneringen
Het hebben van foto’s van het afscheid kan volgens Bax ook helpen bij de rouwverwerking. “Je hebt nog iets tastbaars. Mensen vallen in de periode na het afscheid in een zwart gat. Er is ontzettend veel geregeld in een drukke periode en dan is het in één keer klaar en dan komt die rouw. Hoe mooi is het dat je nog iets kunt vastpakken van het laatste moment dat je samen hebt meegemaakt?”
Gezichten en handen
Naar eigen zeggen is Bax een mensen-mens, met een voorliefde voor mooie gezichten. Zo herinnert ze zich nog een stoer ogende man met tatoeages, een baard en piercings. “Echt zo’n stoere rocker. En die zie je dan op een gegeven moment met een rode roos in zijn handen en zijn gezicht helemaal zacht. Dat contrast vind ik mooi.” Ook heeft ze een voorliefde voor foto’s van handen. “Handen die elkaar vastpakken. Handen die op schouders worden gelegd. Dat zijn waardevolle beelden.”
Discreet en empathisch
In haar werk probeert ze zo onopvallend mogelijk te zijn. “Ik ben geen Harry Potter, maar probeer wel onzichtbaar te zijn en met de menigte mee te bewegen,” zegt ze. Nog een belangrijke eigenschap is dat je als afscheidsfotograaf mee kunt leven. En op het moment dat de emoties te hoog oplopen zoekt ze professionele afleiding in de technische aspecten van de fotografie. “Als er bijvoorbeeld een liedje wordt gedraaid waar ik moeite mee heb, dan ga ik bewegen en dan zorg ik dat ik niet focus op datgene wat er gebeurt, maar dan ga ik letten op bijvoorbeeld die handen en andere dingen waarmee ik mezelf afleid.”
Afscheidsfotografie
Het is bijna vanzelfsprekend dat er op een bruiloft bijvoorbeeld een fotograaf rondloopt. Maar op een uitvaart is dat nog minder vanzelfsprekend. Mensen reageren soms ook nog verbaasd. Gonnie hoopt dat mensen het normaler gaan vinden. Niet alleen voor haar en haar collega’s, maar ook voor nabestaanden die na het afscheid nog terug kunnen kijken naar mooie foto’s.
Gonnie legt als afscheidsfotograaf de moeilijkste momenten van ons leven vast:
Anne Jansen 09-10-23, 20:01 Bron: BN DeStem
Toen haar zus overleed op 52-jarige leeftijd had Gonnie Bax graag foto’s willen hebben van de uitvaart om te helpen met de verwerking. Ze gooide het roer om en besloot zelf afscheidsfotograaf te worden.
Als afscheidsfotograaf legt Gonnie Bax misschien wel de moeilijkste momenten in ons leven vast. Van het sluiten van de kist, het aankleden van een overleden dierbare tot de uitvaart zelf. Alles in overleg met de nabestaanden, die vaak veel steun hebben aan de beelden. ,,Je beleeft zulke momenten in een soort roes.”
Waarom ben je afscheidsfotograaf geworden?
,,Ik kwam al op jonge leeftijd in aanraking met de dood. Ik ben grootgebracht door mijn oma en was 19 toen zij overleed. Toen ik 29 was, is mijn vader overleden. Van beide afscheidsmomenten heb ik weinig herinneringen. Mijn schoonzus overleed en liet twee kinderen na. Voor hen hadden we eigenlijk foto’s moeten hebben van het afscheidsperiode, merkte ik daarna.”
,Vijf jaar geleden overleed mijn zus. Zij was trouwe supporter van PEC Zwolle en de uitvaart was in het stadion. Er kwamen wel 800 mensen naar de uitvaart. Dat was zo groots, niet normaal. Ik kreeg echt niet alles mee. Er was een fotograaf aanwezig, maar wij hebben die beelden nooit gehad. Maar hoe helpend zou het geweest zijn als we die wel hadden? Toen besloot ik dat ik zelf afscheids- en uitvaartfotograaf wilde worden.”
Je spreekt over afscheids- en uitvaartfotograaf. Wat is daar het verschil tussen?
,,Als afscheidsfotograaf maak ik foto’s van een afscheid. Dat kan gaan om een verhuizing, emigratie, maar ook iemand die ziek is en weet dat hij of zij komt te overlijden. Dan kan het fijn zijn om nog foto’s te hebben van de laatste momenten samen. Ook uitvaartfotografie kan heel breed zijn, maar dan is er wel iemand overleden. Ik maak soms foto’s van mensen tijdens het beschilderen of het sluiten van de kist. Dat kunnen hele mooie momenten zijn.”
Hoe merk je dan dat je beelden nabestaanden kunnen helpen?
,,Na een uitvaart of afscheid vallen mensen in een gat. Dan staan er ineens niet zoveel mensen meer op de stoep en we vinden in onze maatschappij snel dat we weer door moeten gaan. Het is bijna niet uit te leggen, maar als ik nabestaanden dan de eerste foto’s laat zien, merk ik echt dat dat wat met ze doet.”,,Zo is er onlangs een jonge vader overleden en zijn 9-jarige dochter las voor op de uitvaart. Zij wilde dat iedereen zou weten hoe grappig haar vader was. En dat lukte: ze heeft iedereen laten lachen - en laten huilen. Toen ik haar daarna een harmonicaboekje bracht (een klein boekje met foto's dat je kunt uitvouwen, red.), zag ik dat ze dat heel fijn vond.”
,,Ik heb ook al gemerkt dat mensen op foto’s dingen terugzien die ze zelf helemaal niet hebben meegekregen. Zo was ik als fotograaf op de uitvaart van een militair en andere militairen begeleidden de kist. Een van de militairen legt op een gegeven moment zijn hand op de schouder van de zoon van de overleden militair. Dat soort momenten leg ik vast, waarop mensen de verbinding met elkaar opzoeken.”
Hoe reageren andere bezoekers van een uitvaart eigenlijk op een fotograaf?
,,Er hangt vaak een negatieve lading rond een uitvaartfotograaf. Mensen denken dat je in de weg loopt of op zoek bent naar sensatie. Dat is zeker niet het geval. Ik heb bewust een keurmerk gehaald, zodat mensen weten dat ik echt weet wat ik doe. Ik zorg dat ik discreet aanwezig ben en zoek juist de emotie op. Je moet niet vergeten dat er ook vaak gelachen wordt tijdens een uitvaart. De mooie verhalen over een overledene zorgen voor de verbinding. Dat probeer ik juist vast te leggen.”
,Ik hoop echt dat het stigma eraf gaat. We zijn geneigd om alleen de mooie momenten te fotografen, een uitvaart fotograferen vinden we moeilijk. Maar juist dát kan mensen helpen. En als ik zie dat mensen niet op de foto willen, zet ik ze ook zeker niet op de foto.”
Je vertelt nu al best wat heftige verhalen. Is dit werk mentaal niet heel moeilijk voor je?
,,Natuurlijk is het soms zwaar, maar ik neem het verdriet van de nabestaanden niet over. Ik probeer hen te helpen en te ondersteunen en kan het gelukkig goed loslaten. En als dat niet lukt, heb ik een netwerk van afscheidsfotografen om op terug te vallen. Er is altijd iemand die ik kan bellen om even mijn hart te luchten, zodat ik het werk niet mee naar huis neem.”
Wat is het heftigste dat je al heeft meegemaakt?
,,Ik heb een uitvaart gefotografeerd van een 14-jarige, gehandicapte jongen. Hij overleed heel onverwachts. Zijn moeder was echt helemaal van de wereld, zij stond als het ware helemaal uit. Dat vond ik heel moeilijk om te zien. Ook zijn uitvaarten met familieruzies heel pittig.”
En het mooiste?
,,Ik fotografeerde een keer een uitvaart van een vader. Hij was hertrouwd en zijn zoon zat tussen zijn stiefmoeder en biologische moeder. Hij legde tijdens de dienst zijn hoofd op de schouder van zijn stiefmoeder en de twee vrouwen keken heel liefdevol naar hem en elkaar. Dat het zo dus ook kan, is prachtig om te zien.”
Wil je af en toe ook geen andere dingen fotograferen?
,,Ja, ik maak ook familiereportages. Dat doe ik met behulp van de techniek moment design, waarbij ik vragen stel of opdrachten geef om de foto’s spontaan te maken. Ik wil daarbij ook echt op zoek gaan naar de emotie. Zo vraag ik koppels bijvoorbeeld wat ze zo leuk vinden aan elkaar, en dan zie je gewoon weer verbinding ontstaan. Dat zijn mooie, waardevolle momenten waarop ze lang terug kunnen kijken.”
Kopje koffie?
Ben jij op zoek naar een emotiefotograaf om dierbare momenten vast te leggen? Wil jij een pure fotoreportage waar je later met een lach en een traan op terug kunt kijken? Laten we een kopje koffie drinken.
